Grudzień  2003

   Wystawa "Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie"

W Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego we Włodawie do końca 2003 roku można oglądać wystawę "Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie", która powstała przy współudziale IPN, Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Lubelskiego Biura Edukacji Publicznej oraz Państwowego Muzeum na Majdanku. Włodawskie muzeum od 10 lat posiada filię w Sobiborze w Muzeum Byłego Obozu Zagłady,  umieszczenie wystawy w budynku małej synagogi w pełni uzasadnia tematykę, nie zawsze znaną.

Ekspozycja jest prezentacją tragicznej historii Żydów, począwszy od zarysowania się kwestii antysemityzmu w III Rzeszy, kiedy to program NSDAP z 1920 roku przewidywał odebranie Żydom praw obywatelskich i usunięcie ich z Rzeszy; w 1924 Adolf Hitler w "Mein Kampf" pisał już o "wytępieniu Żydów".
 Wystawa we włodawskim muzeum przedstawia kwestię zagłady Żydów, ukazując w cyklu tablic, ustawionych niczym pomniki, tę tragedię dziejową. Wczytać się można w dokumenty, relacje, świadectwa, przyjrzeć czarno-białym fotografiom.

W listopadzie obchodzimy rocznicę "nocy kryształowej". W 1938 w Niemczech doszło do pogromu, który miał być, jak utrzymywała propaganda niemiecka, spontaniczną reakcją na zamach z 7 listopada 1938, dokonany przez Żyda na życie radcy ambasady niemieckiej w Paryżu. Zgodnie z instrukcjami szefa Służby Biezpieczeństwa i SD Reinhardta Heydricha w nocy z 9 na 10 listopada podpalano synagogi, demolowano i plądrowano żydowskie sklepy i mieszkania oraz dokonywano masowych aresztowań. Podczas tej tzw "kryształowej nocy" (od tłuczenia szyb) śmierć poniosło 91 Żydów, zniszczono 267 synagog i 7500 sklepów, zbeszczeszczono wszystkie żydowski cmentarze, aresztowano i zesłano do obozów koncentracyjnych około 30 tysięcy ludzi. Na Żydów nałożono kontrybucję w wysokości miliarda marek, zakazano przebywania w miejscach publicznych, a dzieci żydowskie usunięto ze szkół.

W czasie II wojny światowej wypadki dla Żydów potoczyły się jak najgorzej. Celem ekspozycji jest przedstawienie "Akcji Reinhardt" autorstwa Reinhardta , który w telefonogramie z 21 września 1939 naszkicował strategię rozwiązania "problemu żydowskiego na okupowanych terenach". Pisał m in : "Pierwszym założeniem jest koncentracja Żydów z prowincji w większych miastach". To był początek tragedii. Na wystawie czytamy tytuły tablic: "Żydowski opór", "Polacy wobec eksterminacji Żydów" i te wstrząsające : "Szlak śmierci, transport, deportacje", "Obozy w Treblince, Bełżcu, Sobiborze", "Masowe rozstrzeliwania".

Dowiadujemy się, że w gettach Generalnego Gubernatorstwa pozostawało 297 914 Żydów; na obszarach zagłady "Akcji Reinhardt" do końca 1942 uśmiercono ponad 1,2 mln Żydów. Wymowny jest komentarz do tablicy "Dożynki - bilans Aktion Reinhardt": "AR zakończono w listopadzie 1943 na rozkaz Himmlera. Zlikwidowane zostały żydowskie obozy pracy w dysryktach lubelskim i Galicji, a więźniowie rozstrzelani. Do największej egzekucji w ramach operacji "Dożynki" ("Erntefest") doszło 3 listopada 1943 w obozie na Majdanku, rozstrzelanych zostało ponad 18 tysięcy więźniów żydowskich z terenu Lublina. Tego i następnego dnia na terenie dystryktu lubelskiego SS zamordowało ogółem około 45 tysięcy Żydów."

Wystawa "Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie" jest czynna do końca roku w Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego.
 

                         Joanna Szubstarska