Obchody rocznicy Konstutucji 3 Maja

Dostojni Reprezentanci Rzeczypospolitej, Szanowni Państwo,

Nie po raz pierwszy zbieramy się z okazji rocznicy uchwalenia „Konstytucji 3 Maja”. „Ustawa Rządowa” - jak ją wówczas nazywano – uchwalona na sejmie, 3 maja 1791 r., była dla Narodu Polskiego wybitnym wyrazem jego suwerenności, a z uwagi na ówczesną sytuację polityczną, jednym z najbardziej doniosłych epizodów naszej historii.

Ludziom światłym ówczesnego społeczeństwa polskiego chodziło o doraźne przeciwstawienie się ingerencji obcej w sprawy polskie i niezwłoczne przeprowadzenie koniecznej reformy ustroju państwowego.

Konstytucja ta, jako pierwsza w Europie, o charakterze parlamentarnym, wzbudziła entuzjazm wśród ówczesnych elit europejskich i tłumaczono ją na inne języki.

Konstytucja trzecio-majowa ustalała rozróżnienie między trzema zasadniczymi ośrodkami władzy: -władzy prawodawczej (sprawowanej przez Sejm), -władzy wykonawczej (sprawowanej przez Króla i mianowany przez niego Rząd), oraz całkowicie niezależnej władzy sądowniczej.

Konstytucja ustalała osobistą nietykalność mieszczan. Należy dodać, że nietykalność osobista istniała w Polsce już od 1433 r., ale dotyczyła wówczas tylko szlachty, zresztą w imię wyjątkowego, jak na owe czasy, prawa głoszącego: „NEMINEM CAPTIVABIMUS NISI JURE VICTUM” („Nikogo nie uwięzimy bez legalnego wyroku”).

Konstytucja utwierdzała również tolerancję religijną, postanawiała powiększenie wojska i przede wszystkim znosiła t.zw. „gwarancję rosyjską”, co pozbawiało carycę pretekstu do interwencji w sprawy polskie. Niezmiernie ważnym jej postulatem było zniesienie „LIBERUM VETO”, tej największej wady ówczesnego polskiego ustroju państwowego. Światła myśl przewodnia twórców konstytucji przyczyniła się do wprowadzenia w jej tekście paragrafu o rewizji co 25 lat, co pozwalało na dostrojenie tej ustawy do ducha czasu kolejnych pokoleń.

To wzniosłe dzieło, jakie stanowiła Konstytucji 3 Maja, niestety, nie uchroniło naszej Ojczyzny od upadku. Niemniej jednak nadal ją wspominamy, tak jak nasi przodkowie w czasach rozbiorów, dlatego bo stanowi ona dla nas symbol niepodległości. Symbol ten, w głębi naszych serc, przyświecał nam także w latach ostatniej wojny i okupacji, jak również w tym długim okresie powojennym , kiedy –na skutek zdradzieckiej ugody jałtańskiej- pozbawiono nas tej niepodległości.

Dzisiaj, po długim, powojennym okresie zaciszania w Kraju, oficjalne wspomnienie Konstytucji 3 Maja powróciło na piedestał historii i pozostanie nadal jako stale żywotny symbol naszej suwerenności państwowej i niepodległości naszego Narodu.

Pragnę przypomnieć słowa, które wygłosił z okazji tej nowopowstałej konstytucji, jeden z jej twórców, Ignacy Potocki: „Dozwól Wielki Boże, abyśmy dobro Rzeczypospolitej ustanowili, a do nieprzyjaźni prywatnej nigdy nie wracali ...”